Ecel nedir? Değişir mi? Uzayıp Kısalır Mı?

Ecel yani kimin ne zaman öleceği konusu klasik Kader öğretisine göre önceden bellidir ve uzamaz da kısalmaz da ama insanın ana rahmindeki gelişim aşamaların anlatan ayetlerden insana ait kader değimiz ölçüler ana rahminde belirlendiğini görüyoruz, daha önce değil. Allah insanı çamurdan yarattığını söylüyor. Bilmeyenler için şöyle başlayalım; yediğimiz her şeyin kaynağı suyla toprağın birleşmesinden oluşan çamurda yani toprak-ta yetişen besinlerdir. Hayvanlar da bu besinleri yer. Dolayısıyla bizim vücudu-muzdaki sperm ve yumurtanın temeli topraktan veya hayvanlardan aldığımız gıdalardır. Ayetler şöyle;

Dikkat edersen kemikleri oluşturduktan sonra farklı bir yaratık haline getirdik diyor. Bu ne demek? Ana rahminde kemiklerin oluşumu 15. haftada tamamlanıyor. İnsan 15. haftadan önce hayvanlardan farklı değildir. İnsanı insan yapan 15. haftada ruh verilmesidir. Farklı bir yaratık haline getirilmesi ruh verilmesi demek. Bunu Secde suresinde görüyoruz.

Ruh insanı hayvandan ayıran özelliktir. Ruh üflenen insan başka bir canlı olmuştur. Ayette görüyorsun ruh bize basiret/ileri görüşlü olma özelliği kazandırıyor. Süleymaniye Vakfı Secde 9 ayette şöyle açıklama yapılmış.

Allah bize ait bütün kaderin yani ölçülerin ana rahminde belirlendiğini söylüyor. Daha önce değil. Ayet çok açık değil mi?

Ecel Uzayıp Kısalır Mı?

Ecel yani kimin ne zaman öleceği konusu Ehl-i Sünnetin Kader öğretisine göre önceden bellidir ve uzamaz da kısalmaz da ama Kur’an’da eceli anlatan ayetler şaşılacak derecede detaylı bilgi verir. Buna göre ecel ana rahminde belirleniyor ve uzayıp kısalabiliyor. Allah iki türlü ecel belirliyor.

Enam suresinin bu ayetini biraz yukarıdaki Abese suresinin ayetiyle düşünmek gerekiyor. Allah onu hangi şeyden yarattı? Döllenmiş yumurtadan değil mi? Yarattı, arkasından ölçüsünü belirledi.(80:Abese 19) Bu ayette belirlenen “ölçü” Enam suresindeki O, sizi balçıktan yaratan, sonra bir ecel belirlemiş olandır cümlesindeki ecel’e denk gelir. Vücudumuzun bütün ölçüleri, tabiri caizse son yaşama tarihi ana rahminde belirleniyor. Bu aynı zamanda bu vücudun yaşayabileceği maksimum sureyi ifade eder. Enam suresinde ayrıca Onun katında süresi belirlenmiş bir ecel daha vardır deniyor. İkinci açıklamada görüyoruz bu ecele “ecel-i müsemmâ” deniyor. Bunun ne kadar olduğunu Allah’tan başka bilen yoktur. Ana rahminde ölçülerimiz belirlendiğinde taktir edilen ilk eceli doktorlar bilebilir. Yapılacak testler, tahliller sonucu vücudun hiçbir sorun yaşamadan uzun süre yaşama potansiyeli olduğu belli olur. Ama adı konmuş, belirlenmiş anlamına gelen “ecel-i müssemma”yı yalnızca Allah biliyor. Ecel-i müsemma bir insanın yaşayabileceği maksimum ecelden kısa olabilir. Bunu alttaki ayette çok açık görebiliyoruz.

Bazı insanlar yaşlılığın en son noktasına kadar yaşayabilir bazıları ise daha önce vefat ettirilir. Bunu belirleyen Allah’ın taktir ettiği ecel-i müssemma’dır. Allah’ın el Halim ismini biliyorsundur. Ceza vermede acele etmeyen, süre tanıyan demek. Bu ismin kökenini alttaki ayette görebiliriz.

“Nasıl olsa Allah ecel-i müsemma’ya kadar insanları erteliyormuş” diye düşünüp dünyaya aldanmamak gerekiyor çünkü ecel-i müsseamma’nın anlamı belirlenmiş ecel ama bunun zamanını biz bilmiyoruz. Kimse bilmiyor. Bir yerde de yazmıyor. Yalnız Allah biliyor ve yaptığımız günahlar dolayısıyla ecel-i müsemma kısalabiliyor. Koyu ifadeye dikkat.

Bir üstteki ayette ömrün kısaltılabileceğini görüyoruz Alttaki ayete de eğer tövbe edersek ecelin eski süresine çıkacağını görüyoruz.

Günahlar bağışlanıp belli bir süreye kadar yaşamadan söz ediliyorsa demek ki günahlar belirlenmiş eceli kısaltıyor. Bu ayetler bireysel anlamda eceli anlatılı-yor. Bir de toplumların ecellerinden bahseden ayetler var. Prensip aynı; ayetlerde açık bir şekilde günahları olan toplumların tövbe ederlerse belirlenmiş ecellerine kadar yaşayacaklarını görüyoruz. Bunun örneği Yunus aleyhisselam ve kavmidir. Yunus peygamber Allah’ın izni olmadan görevlendirildiği toplumdan ayrılmış, Allah da Yunus peygamberin bindiği gemide denize atılma ve bir balık tarafından yutulma yani ölüm cezası vermiş ama Yunus peygamber son anda kurtulmuş, peki nasıl?

Bana hangi balık Yunus peygamberi yutmuştur diye sorarsan cevap veremem. Yunus peygamberi balığın yutmasını sağlayan da dışarı çıkmasını sağlayan da Allah. Bu bizim açımızdan test edilebilir bir şey değil. Allah bize de böyle bir şey yaparsa ancak o zaman nasıl olduğunu anlayabiliriz.

Yunus Aleyhisselam ve Firavun'un Farkı

Öleceğini hisseden insanların tövbeleri geçerli değildir. Bunun örneği Firavun’dur. Musa aleyhisselam Allah’ın izniyle asasıyla denizi ikiye ayırdı, İsrailoğullarını bu yoldan geçirdi. Firavun ve ordusu da Musa aleyhisselam ve İsrailoğllarının peşinden denizde açılan yola girdi ama Allah yolu kapattı. Firavun boğulmak üzereyken “ben de inandım” dedi. Allah ne dedi?

Yunus Aleyhisselam ile Fravun görünüşe göre aynı ölüm anında tövbe ediyor. Birinin tövbesi kabul ediliyor ama diğerinin edilmiyor. Bunu anlamaya çalışalım.

Ölmeden bir süre önce hatta öleceğini anlamadan önce tövbe etmek gerekiyor ki ölümü görüp mecburen tövbe ettiğini değil de samimi bir şekilde dönüş yaptığını ispatlayabilesin. Yunus aleyhisselam ve Firavun’un tövbe farkı burada olmalı. Yunus Aleyhisselam Firavun gibi suda hatta balığın karnında tövbe etti. Demek ki Yunus peygamber balık tarafından yutulduğunu ve ölmek üzere olduğunu anlamamış. O zamanı düşünürsen kaç kişi insan yutacak kadar büyük bir balık görmüş olabilir? Bu yüzden Yunus aleyhisselam balık tarafımdan yutulduğunu idrak etmemiş olmalı çünkü ölüm anında tövbe geçerli değil. Geçerli olsa Firavun’un tövbesi geçerli olurdu. Bu yüzden Yunus Aleyhisselam başına neler geldiğini idrak etmemiş olsa gerek. Balığın karnında öyle içten tövbe etmiş ki ölüme ramak kala Allah tövbesini kabul edip balığın karnından çıkarmış. Karaya çıktığında hastaymış. Sebebi balığın midesindeki sindirim salgıları, oksijensizlik vs olabilir. Bu açıklamayı Süleymaniye Vakfı mealinde de görebiliriz.

Sonuçta Saffat suresinden gördüğümüz Yunus peygamber kurtulduktan sonra yüz binden fazla nüfusu olan kavmine elçi olarak geri dönmüş, kavmi de Yunus peygambere inanmış, Allah da onları belirlenmiş ecellerine kadar yaşatmış. Onu yüz bin, hatta daha çok kimseye elçi göndermiştik. Daha sonra ona inandılar. Biz de onları bir süreye kadar refah içinde yaşattık. Kur’an’dan biliyoruz ki elçi gönderilen toplumlar eğer elçinin getirdiklerine iman etmezse yok edilmişler. Nuh, Ad, Semud, Hud, Lut kavmi örnektir. Bunun tek istisnası Yunus peygamberin kavmi, iman edince ecel-i müsemma / belirlenmiş ecellerine kadar yaşamışlar. Bunun Yunus peygamberin kavmine özel bir durum olmadığını da alttaki ayetlerden anlıyoruz.

Helak edilen diğer toplumların da ecel-i müsemmalarına kadar yasayabileceklerini alttaki ayetten öğreniyoruz. Bütün elçiler toplumlarına bu mesajı iletmiş.

Konuyu toparlarsak; Allah iki türlü ecel belirliyor. Biri ana rahminde vücudumuzun yaşayabileceği maksimum süre diğeri sadece Allah’ın bildiği belirlenmiş, ecel-i müsemma. İnsanlar veya toplumlar günah işler, tövbe etmezse ecel-i müsemma kısalır. Mesela bir insanın bedeni 100 yaşına kadar sağlıklı yaşayabilecek süreye sahipken ecel-i müsemma 100 yaşının altında olabilir. Ve günah işledikçe bu süre masala 60 yaşına inebilir. Allah 60 yılı belirlediğinde insanlar da bu süre dolmadan tövbe edip dönüş yapmazsa ömür 60 yaşında biter. Ama ecel-i müsemma olarak belirlenen 60 yaşından önce tövbe eder dönüş yaparsa Allah kısalttığı ömrü uzatır. Örneğimizdeki 100 yaşına kadar yaşama hakkını elde etmiş olur. Bu yüzden Allah Yunus Aleyhisselam ve kavmini örnek veriyor.

Bu kadar ayetin deliliyle Ehl-i Sünnet’in Kader konusunda bize anlattıklarının Kur’an’dan hiçbir dayanağı olmadığına emin olabilirsin. Kader Ehl-i Sünnet’in bize anlatıldığı gibi değildir. Ecel kısalıp veya uzayabiliyor. Günahlar eceli kısaltır, tövbe eden belirlenmiş eceline kadar yaşar.