Gıybet - Dedikodu Nedir?
Sayfa Başlıkları
Gıybet Ve İftira Arasındaki Fark
Bu bölümde gıybet konusunu ele aldım. Her gün hepimiz yapıyoruz bunu ama Allah yapmayın diyor. Bu konuda benim dikkatimi çeken ilk şey gıybetle iftira arasında çok ince bir çizgi olması. Bunun ne demek olduğunu peygamberimizin bir hadisiyle göstereyim.
Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Gıybet nedir, bilir misiniz?" Allah ve Resûlü daha iyi bilir, dediler. Hz. Peygamber "Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey ile anmandır" buyurdu. Söylenen ayıp eğer o kardeşimde varsa, ne dersiniz?" diye soruldu. "Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin; yoksa, o zaman ona iftira ettin demektir," buyurdu. (Müslim, Birr 70. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 35; Tirmizî, Birr 23)
Gıybet ve Dedikodu İle İlgili Ayetler
Hadisteki koyu yerde belirttiğim üzere gıybet, bir insanın arkasından o kişide var olan bir şeyi konuşmakır. O kişide olmayan şeyler konuşulursa o zaman bu iftira oluyor. Bu konudaki ayetler şöyle;
Hümeze
Kovulmuş şeytandan Allah'a sığınırım
1 - Arkadan çekiştiren ve kusur arayan herkesin çekeceği var.
2 - Böyleleri mal biriktirir, sayar durur.
3 - Malı kendini sürekli yaşatacak sanır.
4 - Yok, yok o, kesinlikle Hutame’ye atılacaktır.
5 - Hutame nedir, sen nereden bileceksin? (Öyleyse dinle!)
6 - O, Allah’ın tutuşturulmuş ateşidir.
7 - Yüreklere kadar tırmanan,
8 - Üzerlerine kapanmış,
9 - Uzun direkler arasındaki ateştir.
Bu ayetler müşrikler, kafirler için söylenmiş görünüyor ama ilk ayet herkesi bağlıyor; Arkadan çekiştiren ve kusur arayan herkesin çekeceği var. Kimlerin arkasından konuşuyoruz? Gelin kaynana, patron işçi, öğrenci öğretmen vb bir birinin dedikodusunu yapıyor. Bir biriyle alay edenleri unutmamak lazım. Tek tek örnek yazmayayım, ayeti göstereyim.
Allah Diyor Ki
Hucurat
Kovulmuş şeytandan Allah'a sığınırım
11. Ey iman edenler!
Bir topluluk bir diğerini alaya almasın.
Belki onlar kendilerinden daha iyidirler.
Kadınlar da diğer kadınları alaya almasın.
Belki onlar kendilerinden daha iyidirler.
Birbirinizi karalamayın,
birbirinizi (kötü) lakaplarla çağırmayın
İmandan sonra fasıklıkla adlandırılmak ne kötüdür!
Kim de tövbe etmezse,
işte onlar zâlimlerin ta kendileridir.
12. Ey iman edenler!
Zannın birçoğundan sakının.
Çünkü zannın bir kısmı günahtır.
Birbirinizin kusurlarını
ve
mahremiyetlerini araştırmayın.
Birbirinizin gıybetini yapmayın.
Herhangi biriniz,
ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı?
İşte bundan tiksindiniz!
Allah’a karşı gelmekten sakının.
Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir,
çok merhamet edendir.
Bu Ayetler Bize Hitaben
Ayet nasıl başlıyor dikkat et Ey iman edenler! diyor, ayet iman edenlere sesleniyor. Bir topluluk bir diğerini alaya almasın, Birbirinizi karalamayın, birbirinizi (kötü) lakaplarla çağırmayın diyor. Şimdi toplumda lakap takılan, alay edilen insanları düşün, Allah yapmayın diyor insanlar yapıyor. Ayetin sonuna dikkat, bu uyarıları dikkate almayanlar fasık olarak adlandırılıyor İmandan sonra fasıklıkla adlandırılmak ne kötüdür! Allah birbirimiz hakkında nasıl konuşacağımızın ölçüsünü göstermiş. Bir sonraki ayete dikkat et. O da Ey iman edenler diye başlıyor Zannın birçoğundan sakının Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın diyor. Allah’a karşı gelmekten sakının ifadesi, yapmayın dediği bu şeyleri yapıyorsanız bilin ki Allah’a karşı geliyorsunuz demek. Bana göre bu ayetler Ey iman edenler diye başladığına göre Allah’ın yapmayın dediği şeyleri yapanlar imanın ne olduğunun farkında değil demektir. Eğer bu ayetleri okuduğun halde hala herhangi bir hocaya siyasetçiye küfür etme eğilimindeysen “ama onlar şöyle şöyle yapıyor” gibi şeyler geçiyorsa içinden Allah’ın ayetlerine iman edememişsin demektir.
Allah'a Teslim Olamama Problemi Bu
Enfal
Kovulmuş şeytandan Allah'a sığınırım
20. Ey iman edenler! Allah’a ve Rasûlüne itaat edin
ve
(Kur’an’ı) dinlediğiniz halde ondan yüz çevirmeyin.
21. İşitmedikleri halde; “İşittik” diyenler gibi de olmayın.
22. Şüphesiz,
yeryüzünde yürüyen canlıların Allah katında en kötüsü,
akıllarını kullanmayıp (gerçekleri) duymak istemeyenler,
(hakikatleri) söylemek istemeyenlerdir.
Bunun gibi çok ayet var. Ey iman edenler! Allah’a ve Rasûlüne itaat edin diyor, dedikodu, lakap takma, zanna dayalı hüküm verme ile ilgili ayetleri de yukarıda okudun. Allah bu ayetlerle Birbirinizi karalamayın, birbirinizi (kötü) lakaplarla çağırmayın dediği halde insanlara lakaplar takanların içinde beş vakit namaz kılan, ramazan orucu tutan ya da Cuma namazlarına gidip, kendinden görmediği insanlara küfür edenler Allah’a ve Rasûlüne itaat ediyor mudur? Gıybet yapanlar, zanna dayalı konuşanlar, lakap takanlar Allah’ın ayetlerin farkında olmayan insanlardır. Kur'an elimizde ama ne dediğinin farkında değiller. . Bence "ayetleri bilmiyordum" demek insanları Allah'ın öfkesinden korumayacak hatta bana kalırsa bu bahane Allah'ın öfkesini artırabilir. Allah “indirdiğim kitabı neden okumadın” diye daha çok kızabilir. Din Allah katında tektir. Bütün peygamberler aynı hükümleri getirmiş, mutlaka toplumların yapısına göre ufak tefek farklılıklar vardır ama peygamberler Allah’ın tek olduğu, ondan başka hiç kimseye, hiç bir şeye teslim olunamayacağını, yalnız ve yalnız Allah’a kulluk yapılması gerektiğini getirmişler. Daha kendi kitabındaki dedikodu, lakap takma, alay ile ilgili iki ayete uyamayan müslümanlar nasıl Allah’ın indirdiği bütün kitaplara inandığını ve Allah’a teslim olduğunu söyleyebilir. İnsanlar Allah’a ve peygambere teslim olamadığı için gıybet ve iftiralarla meşguller. Allah’a ve peygambere itaat edemeyen insanlar ya da bunun ne olduğunu bilmeyenlere şeytan bu küfürleri ekletir durur, hiç farkına varmazlar. Ömürlerini bir grup insanın gıybetini yaparak ve küfrederek geçirirler. Bu kul hakkıdır. Bu ülke hakkında bir şey merak ediyorsan Facebook’a bak. İnsanlar merak ettiğin konu hakkında nasıl konuşuyorlar en güzel Facebook’tan görürsün. Hangi isim olduğu önemli değil altlarına yazılan yorumlara bak, küfredenler ya da iftira edenler Allah’ın ayetlerine karşı gelenlerdir.
Ahirete Kul Hakkı Yemiş Olarak Gidenlerin Durumu Ne Olacak? (3 dakika)
Gıybet Dedikodu İle İlgili Hadisler
Dedikodu, iftira, küfür, bir insanın itibarını azaltmak, düşürmek, olmadığı bir şeyi dile getirmek ve bunun gibi şeyler kul hakkıdır. Kul hakkı ne demek biliyor musun? Hakkına tecavüz ettiğin kişiden helallik istemek demek, ancak o kişi hakkını helal ederse Allah seni affedecek demek. İnsanlar bu işin farkında değil. Gıybet yüzünden cehenneme gidebilirler. Peygamberimizden gelen "iflas eden kimdir" diye bir hadis var. Kimmiş iflas eden.
Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi: “Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): ‘İflas eden kimdir biliyor musunuz?’ dedi. Sahabeler "Ey Allah’ın Rasulü! Bize göre iflas eden, parası ve malı olmayan kimsedir dediler. Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ‘Benim ümmetimden iflas eden kişi, kıyamet günü kıldığı namazıyla tuttuğu orucuyla ve verdiği zekâtıyla getirilir ve aynı zamanda işlediği günahlardan; sövdüğü, zina isnadında bulunduğu, haksız yere mal yediği, haksız yere kan akıttığı ve ona buna vurduğu şerlerde ortaya konacaktır. Böylece o kişi yaptıklarının hesabını vermeye başlar ve yaptığı kötülüklere karşılık iyilikleri verilir. İyilikleri bitince de hakkını aldığı kişinin günahlarını almaya başlar. Sonucunda da cezasını ateşle çekmek üzere cehenneme atılacaktır. İşte iflas eden bu kişidir’ buyurdu.”
Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi: “Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ‘Kimin yanında kardeşinden haksız olarak alınmış bir şey varsa bundan dolayı hak sahibiyle helalleşsin! Ahirette hiç bir dinar ve dirhem yoktur! Kardeşinin hakkı için kendi sevaplarından alınmadan önce dünyada iken onunla helalleşsin! Ahirette zalimin (haksız yere aldığı şeyi) hakkı karşılayacak sevabı bulunmazsa kardeşinin kötülükleri (günahları) alınır ve o zalimin üzerine atılır’ buyurdu.”
Gıybet Vaazı : Hümeze Suresi - Bayraktar Bayraklı
Bayraktar hocadan Hümeze suresinin tefsirini göstereceğim. Bunu dinle ki gıybetin, dedikodunun ne kadar önemli olduğuna ikna olabilesin, çok abartmışsın demeyesin. Sure şöyle;
Hümeze
Kovulmuş şeytandan Allah'a sığınırım
1. Arkadan çekiştiren, kusur arayıp duran herkesin çekeceği var!
2. Kendisi mal biriktirir ve habire onu sayar.
3. Bir de malının kendini ölümsüzleştireceğini sanır.
4. Yok yok; o, kesinlikle Hutame’ye atılacaktır.
5. Hutame nedir, sen nereden bileceksin!
6. O, Allah’ın tutuşturulmuş ateşidir.
7. Yüreklere kadar işleyen,
8. üzerlerine kapanmış,
9. uzun direklerle çevrili ateş!